Godność nie zna wyjątków. SamoDzielność nie zna granic.

5 maja – Światowy Dzień Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną

Dziś, 5 maja, obchodzimy Światowy Dzień Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. To nie jest dzień współczucia, to nie jest dzień mówienia „mimo wszystko”. To dzień, w którym społeczność osób z niepełnosprawnościami, ich rodziny, organizacje i sojusznicy z dumą przypominają o podstawowych prawach człowieka: do godności, równego traktowania, samoDzielności i bycia pełnoprawnym uczestnikiem życia społecznego.

W Stowarzyszeniu SamoDzielni nie tylko wierzymy w godność osób z niepełnosprawnością intelektualną – my ją wspieramy i wzmacniamy poprzez konkretne działania.

Godność w świetle prawa

Choć pojęcie „godności” ma wymiar moralny i emocjonalny, jest również pojęciem prawnym. Polskie prawo – na mocy Konstytucji RP – uznaje godność człowieka za niezbywalną i nienaruszalną (art. 30). Dodatkowo:

  • Konwencja ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami (ratyfikowana przez Polskę w 2012 r.) stwierdza jednoznacznie, że osoby z niepełnosprawnościami mają takie same prawa jak wszyscy obywatele.

  • Konwencja podkreśla też prawo do samoDzielnego życia i bycia włączonym w społeczeństwo (art. 19).

Tyle teoria. A jak wygląda rzeczywistość?

Społeczna rzeczywistość godności – między wsparciem a ograniczeniem

Niestety, osoby z niepełnosprawnością intelektualną nadal spotykają się z dyskryminacją, infantylizacją i nadopiekuńczością. Zbyt często ich życie podporządkowane jest decyzjom innych – rodziców, opiekunów, instytucji. Choć wynika to zwykle z troski, to w praktyce godność bywa ograniczana przez brak przestrzeni do samoDzielności.

Godność to nie tylko szacunek – to także:

  • prawo do podejmowania decyzji o sobie,

  • możliwość pracy, nauki i życia wśród ludzi,

  • przestrzeń na rozwijanie własnych marzeń i planów,

  • traktowanie jak osoby dorosłej – z potrzebą bliskości, tożsamości i odpowiedzialności.

SamoDzielność to droga do godności

W Stowarzyszeniu SamoDzielni uważamy, że samoDzielność to jeden z najważniejszych fundamentów godności. Dlatego wspieramy młodzież i dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną w:

  • uczeniu się codziennych czynności,

  • trenowaniu życia w grupie i w mieszkaniu wspomaganym,

  • podejmowaniu pierwszej pracy,

  • doświadczaniu odpowiedzialności i konsekwencji.

Nie mówimy: „to jest za trudne”. Mówimy: „sprawdźmy razem, jak możesz to zrobić po swojemu”.

Co znaczy „być SamoDzielnym”?

Dla wielu osób bez niepełnosprawności samoDzielność to oczywistość. Dla naszych podopiecznych to często droga przez:

  • pokonywanie własnych ograniczeń,

  • przełamywanie społecznych barier,

  • zdobywanie umiejętności krok po kroku.

Ale gdy już się to uda – rośnie nie tylko pewność siebie, ale także godność. Bo samoDzielność daje siłę, by mówić „mam wpływ na swoje życie”.

Co możemy zrobić – my wszyscy – 5 maja i każdego dnia?

  • Zatrzymaj się i posłuchaj: osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają coś do powiedzenia. Czasem ich głos jest cichszy – ale nie mniej ważny.

  • Nie stygmatyzuj! – o stygmatyzacji więcej piszemy tutaj

  • Oddaj decyzję: jeśli możesz – pozwól wybrać. To może być ubranie, posiłek, sposób spędzenia czasu. Każda decyzja to ćwiczenie odpowiedzialności.

  • Traktuj jak równego: zamiast mówić „on nic nie rozumie”, zapytaj: „czego potrzebuje, żeby zrozumieć?”

  • Nie wyręczaj – wspieraj: zamiast mówić „zrobię to za ciebie”, zapytaj: „jak mogę pomóc, byś zrobił to sam?”

Dla nas 5 maja to nie święto – to deklaracja

Deklaracja, że nie ma życia „mniej wartościowego”. Że każdy człowiek – niezależnie od stopnia niepełnosprawności – ma prawo do bycia sobą, do wyboru, do błędu i do marzeń.

W Stowarzyszeniu SamoDzielni codziennie działamy po to, by godność osób z niepełnosprawnością intelektualną nie była tylko słowem, ale realnym doświadczeniem. I wierzymy, że razem – jako społeczeństwo – możemy to osiągnąć.

Bo samoDzielność to nie luksus. To prawo.

A godność – to nie nagroda. To fundament.